شاید پتنت واژه نامأنوسی برای برخی افراد باشد، اما عبارات «اختراع»، «مخترع» و «ثبت اختراع»، از عباراتی هستند که در زندگی روزمره حتما آنها را شنیدهاید. حال اگر از شما پرسیده شود اختراع چیست، چه پاسخی خواهید داد؟ ثبت اختراع به چه معناست؟ پتنت چیست و تفاوت آن با اختراع کدام است؟
معنای اختراع: برای اختراع در لغتنامه دهخدا معانی زیادی وجود درد: شکافتن از نو بیرون آوردن، از نو کاری کردن و … هنگامیکه عبارت اختراع به گوش میرسد، عبارت نوآوری را نیز همزمان ممکن است در ذهنها تداعی میشود؛ اما این دو عبارت را نمیتوان جای یکدیگر به کار برد و در پاراگرافهای بعدی سعی میشود که تفاوت اختراع و نوآوری نیز بیان گردد. اختراع را در حقیقت میتوان ایده تحققیافته نامید؛ یعنی آنچه در ذهن بوده، بهنوعی نمود یافته و استفاده از آن ایده ذهنی، ممکن گشته است. ایدههای ذهنی نیز عموماً برای رفع مشکلات فنی، یا بهبود استفاده یا کارایی یک وسیله و دستگاه و عملکرد و فرایند هستند.
آنچه ما بهعنوان اختراع میشناسیم در حقیقت نمود فیزیکی ایدههای ذهنی است که عموماً برای رفع یک مشکل به ذهن تراوش نمودهاند. بهطورکلی اختراع عبارت است از ماشین، وسیله، دستگاه، ترکیب، فرمولاسیون یا روش و فرایند ساخت ماشین و وسیله و دستگاه و ترکیب است. سازمان جهانی مالکیت فکری ، اختراع را راهحلی جدید برای یک مشکل فنی تعریف نموده است. قانون ثبت اختراعات، طرحهای صنعتی و علائم تجاری ایران نیز، اختراع را نتیجه فکر فرد یا گروهی از افراد دانسته که برای اولین بار، فرآیند یا فرآوردهای خاص را ارائه نموده و مشکلی را در یک حرفه، فن، فناوری، صنعت و مانند آن، حل مینماید.
ایکاف در راستای حمایت از ایدههای نوآورانه در نظر دارد تا با انتشار ایدههای شما در این سایت به حمایت از این دارایی فکری بپردازد.
براساس تجربه چندین ساله تیم ایکاف در راستای حمایت از داراییهای فکری، انتشار ایدههای شما در این سایت باعث ایجاد مسیرهای همکاری با سرمایهگذاران و حامیان فناوری در بستری امن خواهد بود.به همین جهت از کلیه ایده پردازان و مخترعین دعوت می نماید تا ایدههای خود را جهت انتشار برای ایکاف از طریق فرم زیر و یا به آدرس الکترونیکی؛ info@ikafnet.com و یا zarei@ikafnet.com ارسال نمایید.
«من قصد دارم پتنت خود را ثبت کنم.»
این جملهای است که از مراجعین خود مکررا میشنویم. آیا جمله فوق درست است؟ اگر در جمله بالا، کلمه «اختراع» بهجای «پتنت» استفاده میشد، بهتر نبود؟ هنوز هستند بسیاری از افراد که اختراع را معادل پتنت میدانند؛ اما آیا اختراع همان پتنت است؟
پتنت در حقیقت گواهی ثبت اختراع است؛ یعنی گواهی که اداره ثبت اختراع که مرجعی حقوقی و قانونی مربوط در کشورهاست، به مخترعین به ازای شرایطی این گواهی را اعطا میکند. با این اوصاف، پتنت در حقیقت گواهی است که در صورت احراز شرایطی به یک اختراع داده میشود. بهعبارتدیگر تمام اختراعات را نمیتوان پتنت حساب کرد (حائز شرایط اعطای گواهی ثبت اختراع) به این دلیل که ممکن است بعضی از اختراعات، بنا به دلایلی، شرایط احراز پتنت را طبق قاعده و قانون مرتبط با ثبت اختراع در آن کشور نداشته باشند.
فرض کنید دانشجو، استاد، مبتکر یا فردی خلاق هستید که ایدهای در سر داشتید و بعد از ماهها تحقیقات و آزمایشهای مختلف در جهت پروراندن آن ایده، به نتیجهای دستیافتهاید؛ وسیله یا قطعهای را طراحی کردهاید، به فرایندی دستیافتهاید که توانایی حل یک مشکل بزرگ را دارد و یا میتواند برای گشودن گرهی از مشکلات در یک حوزهی خاص فناوری بسیار مفید باشد. خب، قدم بعدی چیست؟
طبیعی است که شما بهعنوان یک مخترع برای حصول به منافع مالی و معنوی اختراع میخواهید در گام اول، این اختراع را به نام خود خفظ کنید و از کپی شدن اختراع خود توسط دیگران ممانعت به عمل آورید تا منفعتی شما، از طریق ایجاد انحصاری هرچند کوچک حاصل گردد. برای حصول به این هدف، شما به راهکارهای قانونی برای حفاظت از ایده و اختراع خود نیازمندید تا بتوانید به منفعتی که تصورش را میکردید دستیابید. اینجاست که به دنبال ثبت ایده یا اختراع خود میروید.
ثبت اختراع و به عبارتی حفاظت قانونی از اختراع و اعطای گواهی ثبت اختراع عموماً بر عهدهی سازمان یا نهادی است که از سوی دولت این امر را انجام میدهد. این سازمان و نهاد حتماً باید در اختیار دولت یا مرجع قانونی دولتی باشد که مسئله تضاد منافع را مد نظر قرار دهد.
در صورت ثبت شدن در مراجع زیرخط و گرفتن گواهینامه ثبت اختراع یا پتنت مزایای زیادی میتواند برای مخترع و مالک خود داشته باشد. این مزایا عبارتاند از:
ثبت اختراع در هر کشور و اسناد مدارک لازم برای ثبت اختراع در آن کشور، درحقیقت به قوانین مالکیت فکری آن کشور بستگی کامل دارد. این اسناد و مدارک را در کشورهای مختلف میتوان به دودسته اسناد هویتی و اسناد مرببط با فناوری اختراع طبقهبندی نمود.
اسناد هویتی نیز خود به دو دسته تقسیم می شونند:
اسناد هویتی مربوط مخترع /مخترعین و صاحب/صاحبان اختراع؛
اسناد هویتی مرتبط با اختراع
اسناد مرتبط با فناوری اختراع
این اسناد عموما افشای اختراع به صورتی هستند که یک شخص ماهر در آن حوزه را قادر سازند تا اختراع را بر اساس اسن اسناد، بتواند ایجاد نماید. لازم به ذکر است که برای موفقیت در فرایند داوری ( بررسی ماهوی اختراع)، در این افشای فنی، باید جوانب نوآورانه کار کاملا لحاظ گردد.
برای آغاز فرایند ثبت اختراع در ایران، ضروری است ابتدا در سامانه مالکیت معنوی ثبت نام نمود. تمامی مخترعین و صاحبین اختراع باید ثبت نام در این سامانه ( این صفحه) را انجام دهند. ثبت اطلاعات هویتی در سامانه ثبت اختراع ایران، کافی است اطلاعات مورد نیاز در فرمهای آنلاین مربوطه ثبت گردد. این نکته را در نظر داشته باشید که اطلاعات هویتی ثبت شده در این سامانه، نیاز به تایید دارند و تائید این اطلاعات از طریق اطلاعات در ج شده اشخاص در سامانه ثنا خواهد بود. لذا مخترعین و صاحبان اختراع (اشخاص حقیقی و حقوقی) باید قبلاً در سامانه ثنا ثبتنام کرده باشند (برای ثبتنام و اطلاع از ضوابط سامانه ثنا به این لینک مراجعه کنید. در صورتی که قبلا در این سامانه ثبت نام نمودهاید، تایید اطلاعات هویتی سامانه مالکیت معنوی، تسریع خواهد شد.
تمامی اطلاعات شناسنامهای موردنیاز در سامانه مالکیت معنوی باید کامل گردد. در پر کردن برگههای مربوطه باید دقت کافی صرف نمود. بخصوص در اطلاعات تماس مخترعین به این دلیل که ارتباط با مخترعین و صاحبان اختراع و یا نماینده قانونی از طریق روشهای ارتباطی که در این فرمها نگاشته شده میسر خواهد شد.
پس از کامل کردن اطلاعات هویتی مورد نیاز در سامانه، شما میتوانید اسناد مرتبط با فناوری اختراع را که حتما باید در فرمت و قالب طراحی شده مورد نظر اداره ثبت اختراع باشد و در ادامه لینک دریافت آنان را مشاهده خواهید کرد، در سامانه بارگذاری نمایید.
فرمت و قالب قسمت ادعاها طبق استانداردهای اداره ثبت اختراع ایران
فرمت و قالب قسمت توضیحات اختراع طبق استانداردهای اداره ثبت اختراع ایران
فرمت و قالب قسمت خلاصه اختراع طبق استانداردهای اداره ثبت اختراع ایران
این اسناد شامل ادعاهای اختراع، نقشهها و تقسیمات، توضیحات و خلاصه، در فرمت مدنظر سامانه مالکیت معنوی است. پس از بارگذاری اسناد و مدارک، در صورتی که فرمتهای استاندارد استفاده شده باشند و اطلاعات هویتی مربوط به مخترعین ، کامل و بی نقص باشد، شماره ثبت اظهارنامه و تاریخ ثبت اظهارنامه برای اشخاصی که اطلاعات تماس آنان واردشده و قرار است پیگیری اسناد از طریق راههای ارتباطی آنان میسر شود، ارسال میگردد.
بقیه مراحل از طریق سامانه مالکیت معنوی بعد از پرداخت هزینه و بررسی شکلی اختراع اعلام میگردد و این مراحل با استفاده از پیامکها و ایمیل، به اطلاع صاحبین اختراع خواهدرسید. مشخص نمودن مرجع داوری از دیگر مراحلی است که اننخاب آن توسط اداره ثبت اختراع ایران انجام میشود.پس از انتخاب مرجع داوری، صاحبین اختراع، باید هزینههای مربوط به داوری مرجع قانونی مشخص شده را در موعد زمانی مشخص شده پرداخت کنند. بررسی ماهوی اختراع و احراز شرایط پتنت شدن ( گواهی ثبت اختراع) در مراجع داوری صورت میگیرد.
بدیهی است در صورتی که به موعدهای زمانی معین شده، توجه نشود یا اختراع فاقد جنبه های نوآورانه یا گام ابتکاری باشد،
برای ثبت اختراع خود در داخل و خارج از کشور و مشاوره دراین خصوص، در صفحه تماس با ایکاف با ما در ارتباط باشید.
به دلیل روشن نبودن مفهوم و فلسفهی ثبت اختراع، هنوز هم عدهی زیادی هستند که در دوراهی انتخاب بین انتشار دستاوردهای علمی خود بهصورت مقاله و یا ثبت اختراع هستند. توصیه میشود مفهوم ثبت اختراع و مقاله درزمینهٔ ی هدف و ویژگی، مجدد تعریف گردد تا بتوان انتخاب بهتری داشت.
اختراع در حقیقت راهحلی جدید و نوآورانه برای حل مشکلات فنی و تخصصی در یک حوزه میباشد این راهحل ممکن است به ایجاد و طراحی دستگاه، وسیله، محصول، دارو یا فرایند صنعتی کاملاً جدیدی منجر شود یا فقط باعث بهبود جزئی محصول یا فرایند شناختهشدهای شود.
این قسمت از تعریف اختراع مشابه تعریف مقالهی تحقیقاتی است. در مقالات تحقیقاتی هم در حقیقت راهحلی برای یک مشکل بخصوص مطرحشده است.
هدف مقاله، انتقال مستقیم نتیجهی تحقیق به خوانندگان است یا به عبارتی ارتباط با خوانندگان است (communication). درصورتیکه اظهارنامهی ثبت اختراع، سندی حقوقی است که برای ایجاد انحصار قانونی، ممانعت دیگران از تجاریسازی فرایند یا وسیلهی اختراعشده استفاده میشود و برای این منظور باید در انتخاب عبارات برای توضیح و حدود توصیف دقت زیادی داشت.
اختراعات به دلیل بار حقوقی باید از طریق نهادهای دولتی مورد تائید قرار بگیرند. بهعبارتیدیگر، اختراعات برای اینکه به صورتی قانونی و حقوقی در خدمت صاحب اختراع قرار بگیرند، نیاز به تائید شدن و احراز شرایط پتنت (گواهی ثبت اختراع) دارند. برای پتنت شدن، اختراع باید دارای ویژگیهایی باشند که این ویژگیها به ماهیت اختراع بستگی دارد (ماهیت ذاتی اختراع). به همین دلیل نوع بررسی که توسط نهاد یا مؤسسات دولتی انجام میشود و شرایط احراز اختراع را برای پتنت شدن (برخورداری از گواهی ثبت اختراع) میسنجد، «بررسی ماهوی» خوانده میشود. بررسی ماهوی یا داوری است که چارچوب حفاظت حقوقی را برای اختراع تعریف میکند. ویژگیهایی که در بررسی ماهوی، موردسنجش قرار میگیرند در اینجا فقط ذکر میگردند ولی در پستهای بعدی بهطور مفصل به آنان پرداخته میشود. عبارتاند از:
مخترع یا مالک اختراع ممکن است سود قابلتوجهی برای اختراع خود تصور کند و درنتیجه تصمیم داشته باشد که انحصار اختراع را متعلق به خود کند تا از این انحصار منفعت ببرد و از کپی و تقلید محصول اختراع در بازار جلوگیری کند. در این صورت اختراع بهعنوان یک سند حقوقی معتبر بیشتر میتواند به او کمک کند. در حقیقت جدید بودن نتایج تحقیقات و یا قابلیت کاربری صنعتی داشتن آن صرفاً نمیتواند دلیل ثبت دستاوردها و نتایج تحقیقات بهصورت اختراع باشد، بلکه ارزش مالی احتمالی نتایج تحقیقات است که مسیر انتخاب بهسوی ثبت اختراع را تسهیل میکند. انتخاب بین انتشار مقاله و ثبت اختراع، بیشتر به چرایی ثبت اختراع و به ارزش احتمالی اختراع وابسته است.
اختراعات ثبتشده بهصورت اظهارنامههای ثبت اختراع، در صورت تائید شدن از سوی نهادهای دولتی ازلحاظ احراز شرایط لازم، یک حق انحصاری معتبر را در مدتزمانی مشخص (عموماً بیستساله) و در محدودهی جغرافیایی مشخص (کشوری که در آن اختراع به ثبت رسیده است) به مالک خود میدهند. تجاریسازی اختراع (به روشهای مختلف صورت میگیرد) میتواند باعث منتفع شدن مالک یا مخترع میشود. این انتظار را بههیچعنوان در مورد مقاله نمیتوان داشت.
در مبحث اختراع و نوآوری، دولتها در کنار حفاظت قانونی از اختراعات، وظیفهی دیگری نیز بر عهدهدارند و آن تشویق به نوآوری است که درنهایت باعث توسعهی کشور خواهد شد. برای تشویق مردم به نوآوری و اختراعات بیشتر دولتها موظف به اجرای الزاماتی هستند.
یکی از این الزامات، محدود کردن زمان حفاظت از اختراع است. تصور کنید اگر اختراع لامپ الکترونیکی با وجود کاربری بسیار آن به زمان مشخصی محدود نمیشد و تاکنون ادامه داشت. چه اتفاقی میافتاد؟ تمام کارخانهها تولید وسایلی که در کار تولید لامپ الکترونیکی هستند و یا از آن در وسایل دیگر استفاده میکنند ملزم به پرداخت مبلغی به مخترع (و به عبارتی نوادگان مخترع!) بابت حق استفاده از اختراع بودند. هزینهای که باید در کنار سایر هزینههای تولید و پخش و. صرف میشد. این بالا رفتن هزینه شاید منجر به انصراف تولیدکنندگان از مسیر تولید میگردید. در این صورت کسی ترغیب به تحقیق برای حصول به بهبود و توسعهی لامپ و گسترش کاربردهای آن نمیشد و درنتیجه، امکان داشت بشر به امکانات و دانش کنونی دسترسی نداشته باشد. لذا محدود کردن زمان اختراع یکی از الزامات قانونی برای ثبت اختراع است. در بسیاری از کشورها، زمان حفاظت از اختراع دورهای بیستساله از زمان تسلیم اظهارنامهی ثبت اختراع در اولین ادارهی ثبت اختراعی است که مخترع برای ثبت در آنجا اقدام کرده است.
در کشور ما نیز، بر طبق ماده ۱۶ قانون ثبت اختراعات، طرحهای صنعتی و علائم تجاری مصوب ۱۳۸۶، اعتبار گواهینامه اختراع، پس از بیست سال از تاریخ تسلیم اظهارنامه اختراع منقضی میشود البته حفظ گواهینامه اختراع در این ۲۰ سال منوط به پرداخت اقساط سالیانه توسط متقاضی ثبت اختراع برای تمدید حفاظت آن میباشد و در صورت عدم پرداخت هزینه سالانه اختراع ملغی شده و با گواهینامه اختراع فاقد اعتبار میشود.
از سایر الزامات ثبت اختراع این است که دولت برای توسعهی دانش عموم و متخصصین، شما را ملزم به افشای کامل اطلاعات (disclosing information) اختراع خود میکند. این اطلاعات توسط بانکهای اطلاعاتی در اختیار عموم قرار میگیرد. مراجعه به بانکهای اطلاعاتی حاوی پروندههای ثبت اختراع، میتواند هم از دوبارهکاری پیشگیری کند و هم اطلاعات بسیار خوبی در اختیار افراد علاقهمند به آن فنّاوری خاص قرار دهد تا با مرور پروندهی ثبت اختراع متوجه شوند چه فعالیتهایی تاکنون در حوزهی فناوری خاص انجامگرفته و در چه قسمتهایی خلائی وجود دارد که با تحقیقات در آن ناحیه میتواند نتیجهی بهتری حاصل شود.
مشخص کردن حدومرز اختراع برای حفاظت شدن نیز از فواید مهم افشاسازی است. بااینحال عموماً مخترعین تمایل کمی به افشاسازی دارند به این دلیل که ممکن است در افشاسازی اطلاعات اختراع، باعث تسهیل کپی شدن گردد. این حدس و گمان بهویژه در کشورهایی که پیگیریهای قانونی اثبات حق اختراع دشوار و پیچیده است بیشتر به چشم میخورد. درصورتیکه افشای اطلاعات ضروری، کمک شایانی به مخترع برای اثبات حقانیت خود در مراحل دادگاهی خواهد کرد.
کلیه حقوق این وب سایت متعلق به ایکاف می باشد